Rak od wielu lat pozostaje jedną z wiodących przyczyn śmierci. Szacuje się, że jedna na sześć osób umiera właśnie z powodu nowotworu. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w 2020 roku choroby nowotworowe zmarło około 10 milionów osób.
Mechanizm powstawania oraz działania nowotworów to czynniki wpływające na trudność ich leczenia. Rak powstaje podczas procesu zwanego kancerogenezą, w którym wyróżnia się trzy etapy:
• Inicjacja to etap, w którym w wyniku uszkodzenia określonego genu w DNA zdrowej komórki dochodzi do pojedynczej mutacji.
• Promocja jest kolejnym etapem, w którym komórka w wyniku dalszych uszkodzeń przeobraża się w komórkę nowotworową, mającą zdolność do niepohamowanego namnażania w wyniku mitozy.
• Ostatnim etapem jest progresja, podczas której dochodzi do powstania guza nowotworowego, posiadającego zdolność do tworzenia przerzutów i naciekania tkanek.
Ze względu na intensywność rozwoju nowotworów bardzo ważne jest ich szybkie wykrycie i rozpoczęcie leczenia.
Skąd ogromna śmiertelność?
Problem w leczeniu raka polega na braku pojedynczego leku na nowotwory same w sobie. Chemioterapia jest procesem hamującym mnożenie się komórek (w wyniku mitozy), jednak w związku z pochodzeniem komórek nowotworowych, nie hamuje ona tylko ich rozwoju, ale także innych szybko namnażających się komórek organizmu, np. włosów czy skóry. Warto zaznaczyć, że to właśnie przez to w wyniku chemioterapii pacjenci są osłabieni i zmagają się np. z utratą włosów czy bladością skóry.
W naszym ciele, bardzo ważną rolę podczas podziału komórek odgrywa białko zwane Myc, którego aktywność jest regulowana przez gen Myc. Przełomowe badania na temat tego białka miały miejsce w latach 90, gdy Prof. Gerard Evans podczas badań, wykazał, że Myc może doprowadzić zarówno do intensywnego namnażania, jak i do obumierania komórek nowotworowych. On, jak i wielu innych naukowców wykazali także obecność owego białka w wielu typach nowotworów, których wzrost był silnie uzależniony od Myc. Najprościej tłumacząc mechanizm działania tego białka, jest ono zapalnikiem do podziału komórek w przypadku otrzymania sygnału, że doszło do uszkodzenia którejś z nich; natomiast jeśli nie doszło do mutacji, Myc szybko znika, przestając wpływać na dalszy podział komórek.
Ostatnie badania wykazały, że białko dosięgające do jądra komórkowego, może zahamować Myc w nowotworach. Dr. Laura Soucek pracując pod okiem Prof. Evansa, opracowała mini-białko zwane OMO-103.
Serie eksperymentów przeprowadzonych na myszach, pokazały, że kontroluje ono przepływ informacji w mutacjach obecnych w nowotworach, który może doprowadzić do wzrostu liczby komórek nowotworowych związanych z białkiem Myc.
Bezpieczeństwo w I fazie badań OMO-103 zostało zaprezentowane podczas 34 edycji sympozjum EORTC-NCI-AACR 28 października 2022. Próbne badanie z OMO-103 zostało przeprowadzone na 22 pacjentach z guzami stałymi w wyniku nowotworów takich jak rak trzustki, jelita czy niedrobnokomórkowy płuc. Pacjenci przyjmowali różne dawki OMO-103 raz w tygodniu.
Tomografia komputerowa po 3 tygodniach zastrzyków, pokazała zatrzymanie wzrostu nowotworu u 8 pacjentów (dwóch z nich raka trzustki, trzech raka jelita grubego, jeden nie drobnokomórkowego raka płuc, jeden mięsaka, a ostatni raka gruczołu ślinowego) Za to u jednego pacjenta z rakiem trzustki, po 6 miesiącach zaobserwowano zmniejszenie się guza o 8%.
Pomimo eksperymentalnej natury terapii badani doświadczyli tylko łagodnych skutków ubocznych (głównie związanych z ilością białka jakie przyjmowali): wysypki, dreszcze, nudności, obniżenie ciśnienia krwi, gorączka. Wszystkie te objawy były jednak łatwo wyleczalne.
Co dalej?
Dr. Soucek w wywiadzie udzielonym MNT powiedziała, że następnym krokiem będzie badanie tego, jak białko OMO-103 łączy się w terapii z innymi lekami. Powiedziała też, że pomimo spodziewanych dobrych wyników u pacjentów z rakiem trzustki czy niedrobnokomórkowym rakiem płuc, terapia może być też znacząca w przypadku innych nowotworów.
Można się spierać, że OMO-103 to kolejny eksperymentalny lek, który w wyniku konkurencji nie ma znaczenia, jednak w walce z tak trudną chorobą jaką jest rak, każde obiecujące rezultaty mogą mieć ogromne znaczenie być może w niedalekiej przyszłości.

Bibliografia:
Daniel Massó-Vallés, L. S., 2020. Blocking Myc to Treat Cancer: Reflecting on Two Decades of Omomyc, Barcelona: Department of Biochemistry and Molecular Biology.
dr hab. n. med. Tomasz Jastrzębski, p. n. G., brak daty Kancerogeneza – czyli jak powstaje rak i dlaczego, Gdańsk: Klinika Chirurgii Onkologicznej, Uniwersyteckie Centrum Kliniczne w Gdańsku.
E. Garralda, V. M. G. A. E. C. T. H.-G. J. R. B. D. d. S. E. M. L. S. M. N. E. C., 2022. Dose escalation study of OMO-103, a first in class Pan-MYC-Inhibitor in patients (pts) with advanced solid tumors
G I Evan 1, A. H. W. C. S. G. T. D. L. H. L. M. B. C. M. W. L. Z. P. D. C. H., 1992. Induction of apoptosis in fibroblasts by c-myc protein, London: Imperial Cancer Research Fund Laboratories.
https://vhio.net/es/2022/10/26/omomyc-es-el-primer-farmaco-dirigido-a-myc-que-completa-con-exito-un-ensayo-clinico-de-fase-i/
WHO, 2022. https://www.who.int.